«Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»

Հին ու նոր Երևանի մասին էինք զրուցում։ Ասաց, որ շատերին է խորհուրդ տալիս կարդալ Բակունցի «Պրովինցիայի մայրամուտը»։ Առաջարկեցի՝ զրուցել այդ պատմվածքի մասին։ Քովիդ, պատերազմ։ Զրույցը ուշացավ․․․ Խորին ցավով տեղեկացանք Ստեփան Նալբանդյանի մահվան մասին։

ՍՏԵՓԱՆ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ։ Պատմական հուշարձանները վերականգնող ճարտարապետների հայկական ասոցիացիայի փոխնախագահ, վերականգնող ճարտարապետ, «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպության նախագահ, կենտրոնական վարչության խորհրդի անդամ։ Երկիր և մշակույթ։ Հենց այսպես կվերնագրեի Ստեփան Նալբանդյանի հետ ունեցած զրույցները։ Ներկայացնում ենք պատառիկներ քաղված «Իրատեսին» տված նրա հարցազրույցներից։

****
Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի։
****
«Ի՞նչ գիտեն շատերը` Հաղպատ, Գառնի, Գեղարդ, իսկ ասֆալտի ճանապարհից եթե մի քիչ շեղվեն, Գեղարդավանքի վերևում կտեսնեն վանականի խցեր, մատուռներ, բայց չգիտեն դրանց մասին։
*****
Վերականգնումը պետք է զերծ լինի ենթադրություններից: Հորինել չի կարելի: Այսինքն, դու պետք է անես այն, ինչ պատմությունը թողել է: Կա գիտական հատուկ որոշում․ «Պատմամշակութային, ճարտարապետական կառույցը գիտական փաստաթուղթ է և պատմության աղբյուր»
****
Ինչո՞ւ ենք մենք միշտ ուշացումով ամեն ինչին արձագանքում: ՀԷԿ են կառուցում-վերջացնում, ասում ենք` վատ է, ծառեր են կտրում, ասում ենք` վատ է, հուշարձաններ են տեղահանում, ասում ենք` վատ է: Ինչո՞ւ միշտ վերջում։
****
Կան լավ և վատ զբոսաշրջիկներ. զբոսաշրջիկներ կան, որ ծառերի վրա քրչուփալաս են կախում, իբր երազանքների իրականցման համար, կարծելով, որ մեր առաքելական եկեղեցին նման ավանդույթ ունի, զբոսաշրջիկներ էլ կան, որ այդ նույն տարածքները մաքրում են։
****
Նույն կերպ Աբովյան փողոցի տունը քանդեցին, ասացին` հուշարձանների ցանկում չկա: Ի՞նչ կապ ունի, գրանցված է, թե` չէ, քանդեցիք, հուշարձանը ոչնչացավ:
****
Ադրբեջանցին պատ էր շարում խաչքարերով, մենք էլ պատից հանել ենք, թափված է ամբողջ գյուղով մեկ։ Մենք դիմելու ենք կառավարությանը, որպեսզի տարածքը հատուկ վերահսկիչ ունենա ( Վայքի տարածաշրջանի Կապույտ գյուղից ահազանգ էին ստացել, որ քանդված տների հիմքերի, պատերի միջից խաչքարերի բեկորներ են դուրս գալիս):

****

Քարն իր տեղում գիտական արժեք է: Մասնագիտորեն ասեմ, եթե արևելյան պատի տակ է ընկած քարը, դնում են արևմտյան պատի տակ, մեզ արդեն մոլորության մեջ են գցում:

****

Բոլոր այս տեղափոխումները ասես միտումնավոր են, պատմությունն աղավաղելու համար, ամեն քար իր տեղում է պատմություն: Անպատմություն քար գոյություն չունի: Ինչո՞վ է տարբերվում Ջուղայի վերացված քարերից: Նրանք մեծ ծավալով ոչնչացրին, մենք հատ-հատ ենք անում։

****
Հաղպատի վանքի բակում կարող են տվյալ տարածքի բեկորների ցուցադրությունը կազմակերպել, ինչո՞ւ անընդհատ Երևան, քաղաք-պետությո՞ւն եք կառուցում:

****
Համատարած գանձագողություն է կատարվում: Ահավոր անգրագետ են մեր գանձագողերը: Ես նույնիսկ ուզում եմ հատուկ դասախոսություն կարդալ գանձագողության մասին, թե որտեղ կարելի է քանդել, որտեղ` ոչ:

****
Իհարկե, խնդիրը ներսում եղած կճուճը չէ, այլ պատմական շերտը, որ ոչնչացվում է: Գանձագողը ոչ թե պեղում է, մաքրում, արձանագրում, նկարում, ուսումնասիրում պատմությունը, այլ կոպիտ ասած`քլունգով քանդում է, մեջից ինչ դուրս եկավ` եկավ: Պատմությունն է ոչնչացվում:
****
Հրապարակը պետք է լինի հրապարակ՝ բառիս բուն իմաստով: Մարդիկ այստեղ պետք է զբոսնեն, հանգստանան: Մեր հրապարակն այնպես է կառուցվել, որ շուրջը մեքենաները պտտվում են: Պետք է լուծում գտնել, ազատել հրապարակը կանգառներից, կայանատեղերից: Կարծում եմ, արժե մտածել ստորգետնյա ենթակառուցվածք ստեղծելու մասին՝ առևտրի կենտրոն, կայանատեղի, անցումներ:

****
Մենք պատերազմող երկիր ենք, մայրաքաղաքում թաքստոց չունենք: Աստված մի արասցե, եթե ռմբակոծություն լինի, մետրո՞ն է մեր միակ հույսը:
****
Երկիրը սիրելու համար նախ պետք է ճանաչել այն: Երիտասարդներն ուզում են ամեն ինչ իմանալ, սովորել, մի բան գողանալ մտքիցդ, մի բան տանել: Ես ֆեյսբուքյան իմ էջում պատմական մեր միջավայրի մասին տարբեր պատմություններ, նկարներ եմ տեղադրում: Չեք պատկերացնի՝ ինչ արձագանք է ունենում, ինչքան շնորհակալություններ են հայտնում, ասում են` տեղը սովորեցինք, վաղը գնում ենք: Լուսանկարները տարածում են: Ես ուրախանում եմ: Հենց այդ հայրենիքը սիրող, ոգևորված երիտասարդությունը այս օրերին պաշտպանեց մեր երկրի սահմանները: Ես վստահ եմ, որ երիտասարդ սերունդը մեզնից լավ է պահելու այս երկիրը (2016թ․):

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»
• «Ե­թե 500-հա­զա­րա­նոց պրո­ֆե­սիո­նալ բա­նակ ու­նե­նանք, ոչ ոք չի հա­մար­ձակ­վի պա­տե­րազմ սան­ձա­զեր­ծել մեր դեմ»

Մեկնաբանություններ